Zaciskanie zębów i szczęki – jak walczyć z bruksizmem?
Zgrzytasz zębami w nocy, budzisz się z bólem szczęki, męczą cię migreny? Jeśli tak, być może masz problem polegający na nadmiernym zaciskaniu zębów – zwany przez stomatologów bruksizmem bądź szczękościskiem. Zaciskanie zębów to uporczywy problem, dotyczący wielu pacjentów, jednak odpowiednie leczenie pomoże w złagodzeniu objawów.
Bruksizm – co to takiego?
Bruksizm, określany także jako szczękościsk, to schorzenie, które charakteryzuje zgrzytanie zębów oraz mimowolne ich zaciskanie. Najczęściej może doprowadzić do poważnych problemów w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego oraz utraty tkanek twardych uzębienia, w których leczenie stomatologiczne będzie konieczne. Zwykle przyczyny tego zaburzenia mają podłoże nerwowe oraz psychologiczne.
Bruksizm jest zaliczany do grupy zaburzeń ruchowych w czasie snu, do której należy także np. zespół niespokojnych nóg. Według badań statystycznych, na szczękościsk cierpi około 8% populacji, niezależnie od płci.
Przyczyny bruksizmu
Oprócz przyczyn psychologicznych i środowiskowych, powodem bruksizmu może być istnienie zaburzeń i nieprawidłowości w jamie ustnej, takie jak wady zgryzu, braki w uzębieniu czy nieprawidłowo wykonane przez stomatologa wypełnienia zębów.
Wszystkie te czynniki mogą wpływać negatywnie na zgryz oraz pracę w stawach skroniowo-żuchwowych, rzutując także na mięśnie szczęki, zmuszając je do nieprawidłowego funkcjonowania. To z kolei doprowadza do ciągłego napięcia mięśni, prowadząc do zjawiska zaciskania i ścierania zębów.
Powiązanie stresu z zaciskaniem zębów
Obecnie za główne przyczyny zaciskania zębów podaje się czynniki psychologiczne i nerwowe – zaciskanie zębów może wynikać z stresu bądź zaburzeń nerwicowych. Ciągłe napięcie emocjonalne, stres w pracy, szkole bądź w życiu osobistym – wpływa na stan naszego układu nerwowego i może się objawiać zaciskaniem mięśni szczęki, zgrzytaniem zębów i szczękościskiem.
Ścieranie zębów u dzieci
Co ciekawe, nadmierne zgrzytanie zębów może pojawiać się u dzieci i wcale nie musi być związane ze stresem bądź napięciem mięśni – organizm ściera zęby mleczne tak, aby pobudzić rozrost kości i przygotować miejsce na zęby stałe. Inną przyczyną, mogą być robaczyce, wówczas należy skontaktować się z pediatra i wykonać odpowiednie badania celem potwierdzenia diagnozy.
Jak rozpoznać bruksizm?
Każdy dentysta z łatwością zdiagnozuje bruksizm, ze względu na charakterystyczny obraz zębów towarzyszący tej chorobie. Jeśli jednak nie jesteśmy pewni, czy problem nas dotyczy, a chcielibyśmy się najpierw sami upewnić, należy zwrócić uwagę na następujące objawy;
- poranne bóle głowy,
- bóle szczęki bądź mięśni twarzy,
- ułamane wypełnienia w zębach,
- pęknięcia na zębach
- ślady lub wgłębienia na języku,
- nadwrażliwość zębów na zimno i ciepło,
- obolałe mięśnie szczęk po przebudzeniu.
Jeśli występują u ciebie powyższe objawy, powinieneś udać się na konsultację do lekarza dentysty – pamiętaj, że zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi może prowadzić do poważnych problemów.
Do czego może doprowadzić zaciskanie szczęk?
Nieleczony bruksizm, trwający długi czas może prowadzić do;
- przeciążenia struktur przyzębia,
- zapalenia miazgi zęba,
- bólów w obrębie stawów skroniowo- żuchwowych,
- uszkodzenia mechanicznego zębów,
- zmian w policzkach wzdłuż linii zgryzu,
- podłużnych pęknięć szkliwa,
- bolesne strzykanie/przeskakiwanie w stawach skroniowo- żuchwowych,
- uszkodzeń w obrębie jamy ustnej,
- ścierania zębów,
- bólów pleców, ramion czy karku,
- migren,
- nadwrażliwości zębów na temperaturę.
Występowanie bruksizmu a ból ucha
Nieodłączny element bruksizmu to zdecydowanie różnorodne dolegliwości bólowe. Ból w przypadku notorycznego zaciskania zębów i szczęki występuje zwykle w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego, który znajduje się w niedalekiej odległości od przewodu słuchowego i aparatu ucha. Z tego względu, najczęściej ból rzutuje także na ucho. Zazwyczaj jest to tak zwana otalgia, czyli ból promieniujący, którego źródło znajduje się poza uchem, lecz dzieli z nim unerwienie czuciowe. Może także dochodzić do drażnienia nerwu słuchowego, poprzez nieprawidłowe położenie gałęzi żuchwy, efektem tego mogą być szumy uszne, piski a nawet niedosłuch. Ból może promieniować także na okolicę pleców.
Sposoby zwalczania bruksizmu
Większość przypadków zaciskania zębów ma podłoże emocjonalne, dlatego walkę z bruksizmem można zacząć od opanowania stresu, którego doświadczamy. W przypadku zaawansowanego problemu z pewnością nie będzie to wystarczające, a wizyta u lekarza będzie konieczna, ale ograniczenie stresu wspomoże leczenie zaciskania zębów oraz spowolni rozwój choroby.
Zaciskanie zębów w dzień
Zaciskanie zębów w trakcie dnia jest zdecydowanie rzadziej spotykaną sytuacją – zazwyczaj problem objawia się u pacjentów w ciągu nocy. Jest to najczęściej spowodowane faktem, że w trakcie dnia mamy większe możliwości kontroli nad zaciskaniem i zgrzytaniem zębami. Objawy w ciągu dnia zwykle są słabsze i mniej dokuczliwe.
Dobrym sposobem na niezaciskanie zębów w ciągu dnia są ćwiczenia relaksacyjne na mięśnie twarzy. Po wizycie u fizjoterapeuty otrzymają Państwo zalecenia specjalnie dobrane do Waszego problemu.Ćwiczenia te należy wykonywać kilka razy dziennie, po kilkanaście powtórzeń.
Zaciskanie zębów w nocy
Zaciskanie zębów w nocy to najczęstsza forma bruksizmu. Do ścierania zębów dochodzi zazwyczaj właśnie w nocy. W czasie snu nie mamy takiej kontroli, a nasze mięśnie kurczą się mimowolnie. Popularne jest nie tylko zaciskanie zębów przez sen, ale także zgrzytanie.
Bruksizm wpływa negatywnie na jakość snu, co przekłada się na ogólne zmęczenie. Objawy nocnego zaciskania i zgrzytania to przede wszystkim silny ból szczęki tuż po przebudzeniu. Zęby mogą być obolałe i tkliwe, a bóle obejmują nie tylko szczękę i żuchwę, ale także mogą manifestować się w postaci migren.
Jak wygląda leczenie zaciskania zębów?
Lekarz zazwyczaj dopasowuje metodę leczenia w zależności od indywidualnego przypadku. Ważne jednak jest to, aby pacjent uświadomił sobie złożoność problemu – w większości przypadków nie wystarczy założenie szyn zgryzowych.
Aby pacjent całkowicie uporał się z chorobą, musi wyeliminować nadmierny stres, który jest głównym czynnikiem powodującym bruksizm. Stres może przybierać różne formy, dlatego warto jest zastanowić się nad głębiej nad genezą problemu.
Najczęściej lekarz w przypadku pacjentów z bruksizmem, zastosuje szynę relaksacyjną – specjalną płytkę bądź aparat, który umieszcza się na powierzchni zębów na czas snu. Szyny zgryzowe występują w wielu rodzajach i odmianach.
Stosuje się także specjalne nakładki na zęby, które chronią je przed dalszymi uszkodzeniami, głównie mechanicznymi.
Jeśli chodzi zaś o leczenie dziennego bruksizmu, w tym przypadku zastosowanie nakładek i płytek na zęby byłoby niewygodne i niepraktyczne – z tego względu najważniejsza w procesie leczenia jest samokontrola i obserwacja przez pacjenta.
Pacjent powinien zwracać uwagę na sytuacje w ciągu dnia, w których zaciska zęby lub szczękę i starać się rozluźniać mięśnie szczęki. Pomocna w tym przypadku będzie nauka relaksacji oraz wsparcie psychologiczne pacjenta.
W przypadku uszkodzeń zgryzu spowodowanych bruksizmem, ważne jest to, aby był odbudowywany stopniowo, najlepiej wieloetapowo. Mięśnie oraz stawy będą musiały przyzwyczaić się do nowych warunków w jamie ustnej, a zbyt gwałtowna zmiana nie przyśpieszy leczenia, tylko je utrudni. Fizjoterapia przyspieszy proces adaptacji.
Jeśli chodzi o odbudowywanie zniszczonych zębów, zbyt szybkie uzupełnienie braków, gdy pacjent nie uporał się jeszcze z zaciskaniem i ścieranie zębów, może wywołać ból w stawach, a nawet prowadzić do kruszenia i łamania zębów.
Dlaczego nieleczony bruksizm to poważny problem?
Najbardziej widocznym skutkiem bruksizmu są oczywiście uszkodzenia zębów. Uszkodzenia te mogą prowadzić do poważnych zapaleń czy infekcji, których naprawa będzie droga i nieprzyjemna.
Pęknięcia szkliwa zębów będą powodowały osłabienie ich struktury oraz nadwrażliwość na pokarmy, a zapalenie miazgi zęba będzie wymagało leczenia kanałowego, opisywanego przez pacjentów jako jeden z najgorszych zabiegów dentystycznych.
Częstym powikłaniem zaciskania zębów są także przeciążenia aparatu przyzębia, co może skutkować problemami z dziąsłami.
Zaciskanie szczęk może prowadzić także do problemów z błoną śluzową jamy ustnej. Najczęściej pojawiają się wtedy charakterystyczne, białe linie na wewnętrznej stronie policzków, wzdłuż linii zgryzu, bądź impresje na języku.